Τρομοκράτης ξεφεύγει λόγω έλλειψης στοιχείων

Tου David Ignatius - Aρθρογράφου της Washington Post

Τον περασμένο Οκτώβριο, η κυβέρνηση της Υεμένης πλησίασε τη CIA με συγκεκριμένο αίτημα: μήπως η αμερικανική υπηρεσία θα μπορούσε να συλλέξει πληροφορίες με στόχο τον εντοπισμό δικτύου υπό τον έλεγχο του γεννημένου στις ΗΠΑ στρατολογητή της Αλ Κάιντα, Ανουάρ αλ Αουλακί;

Οι μετέπειτα εξελίξεις είναι απογοητευτικές και ανησυχητικές: η CIA αποφάσισε ότι δεν μπορούσε να βοηθήσει τους Υεμενίτες για τον εντοπισμό και τη σύλληψη του Αουλακί. Πρωταρχικός λόγος της απόφασης αυτής ήταν η έλλειψη συγκεκριμένων πληροφοριών, που αποδείκνυαν ότι ο Αουλακί είχε στο στόχαστρό του Αμερικανούς πολίτες, που αποτελεί τη λυδία λίθο για κάθε επιχείρηση εντοπισμού ή εξόντωσης με στόχο Αμερικανό πολίτη. Η κυβέρνηση της Υεμένης ζήτησε επίσης τη συμβολή ειδικών δυνάμεων των ΗΠΑ επί υεμενικού εδάφους για την καταδίωξη και σύλληψη του Αουλακί. Και αυτό το αίτημα απορρίφθηκε.

Ακόμη και εάν η CIA είχε εξασφαλίσει αξιόπιστες πληροφορίες τον Οκτώβριο, που θα απεδείκνυαν ότι ο Αουλακί αποτελούσε απειλή για Αμερικανούς πολίτες και είχε εξασφαλιστεί η συμμετοχή ειδικών δυνάμεων των ΗΠΑ για επιχείρηση σύλληψης, αναγκαία θα ήταν ακόμη η έγκριση του Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας των ΗΠΑ για την πραγματοποίηση τέτοιας επιχείρησης. Αυτό συμβαίνει επειδή κάθε χρήση θανατηφόρας βίας εναντίον «φυσικού προσώπου των ΗΠΑ», όπως του Αουλακί, απαιτεί τη σύμφωνη γνώμη του Λευκού Οίκου.

Η εξέλιξη των γεγονότων από το σημείο αυτό και πέρα, αποτελεί εφιαλτική απόδειξη της ισχύος του Αουλακί ως στρατολογητή της Αλ Κάιντα: Στις 5 Νοεμβρίου, ο ταγματάρχης του αμερικανικού στρατού Νιντάλ Χασάν σκότωσε 13 στρατιώτες του στη βάση του Φορτ Χουντ στο Τέξας. Ο Χασάν είχε ανταλλάξει τουλάχιστον 18 e-mail με τον Αουλακί τους μήνες πριν από το αιματηρό περιστατικό, σύμφωνα με το πρακτορείο Associated Press. Ανήμερα τα Χριστούγεννα, ο Ομάρ Φαρούκ Αμπντουλμουταλάμπ, Νιγηριανός κάτοικος Υεμένης, προσπάθησε να ανατινάξει εν πτήσει αεροσκάφος με προορισμό το Ντιτρόιτ. Αργότερα, ο Αμπντουλμουταλάμπ φέρεται να ομολόγησε ότι ο Αουλακί ήταν ένας από τους εκπαιδευτές του για την επιχείρηση αυτή.

Η υπόθεση Αλ Αουλακί αξίζει να μελετηθεί για πολλούς λόγους. Εκ των υστέρων, μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι ο Αουλακί είναι ένας πολύ επικίνδυνος άνθρωπος. Αν οι ΗΠΑ είχαν βοηθήσει την Υεμένη στη σύλληψή του, μπορεί να είχαν προλάβει τις ενέργειες του Χασάν και του Αμπντουλμουταλάμπ. Είναι λοιπόν χρήσιμο να εξετάσουμε τους κανόνες που εμπόδισαν την ανάληψη δράσης τον Οκτώβριο, αλλά και την ποιότητα των πληροφοριών που είχαν στη διάθεσή τους οι ιθύνοντες.

Παρότι μια τέτοια εκ των υστέρων ανάλυση είναι άδικη, προσφέρει χρήσιμη προοπτική για τη μελέτη των πολιτικών αποφάσεων. Μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001, ενδελεχείς έρευνες αποκάλυψαν την αποτυχία της κυβέρνησης Κλίντον να συλλάβει ή να σκοτώσει τον Οσάμα μπιν Λάντεν στα τέλη της δεκαετίας του 1990, αλλά και την αποτυχία της κυβέρνησης Μπους να αντιληφθεί τα προειδοποιητικά σήματα για τις τρομοκρατικές επιθέσεις του 2001.

Στην περίπτωση του Αουλακί έκπληξη προκαλεί ο όγκος πληροφοριών που ήδη διέθεταν το FBI και η CIA γι’ αυτόν. Τουλάχιστον δύο από τους αεροπειρατές της 11ης Σεπτεμβρίου επισκέπτονταν μουσουλμανικό τέμενος, όπου ιερουργούσε ο Αουλακί στο Σαν Ντιέγκο της Καλιφόρνια. Ο αριθμός τηλεφώνου του είχε βρεθεί στο διαμέρισμα του Ραμζί Μπιναλσίμπ, θεωρούμενου ως του «20ού αεροπειρατή», στο Αμβούργο. Το FBI είχε εκφράσει ενδιαφέρον για τον Αουλακί πριν από τον Σεπτέμβριο του 2001, εξαιτίας της εκστρατείας του για συλλογή δωρεών υπέρ της Χαμάς. Οι αμερικανικές υπηρεσίες υποπτεύονταν τον Αουλακί εδώ και μια δεκαετία για σχέσεις με την Αλ Κάιντα.

Ο Χασάν επισκεπτόταν άλλο τέμενος, όπου ιερουργούσε ο Αουλακί, στη βόρεια Βιρτζίνια. Σύμφωνα με τον Αουλακί, ο Χασάν είχε γράψει στην πρώτη τους επικοινωνία με e-mail στις 17 Δεκεμβρίου 2008: «Με θυμάσαι; Προσευχόμουν μαζί σου στο τζαμί της Βιρτζίνια». Σε άλλο μήνυμά του, ο Χασάν φέρεται να είπε στον Αουλακί: «Βιάζομαι να σε συναντήσω στη μετά θάνατο ζωή».

Ερευνητές της στρατιωτικής αντικατασκοπίας εξέτασαν τα μηνύματα αυτά πριν από το μακελειό στο Φορτ Χουντ, χωρίς ωστόσο να κάνουν κάτι για αυτά. Αν τα σημάδια αυτά δεν θεωρούνται αρκετά για την ανάληψη δράσης, τότε οι κανόνες πρέπει να αλλάξουν αμέσως.

Αμερικανός αξιωματούχος, που γνωρίζει την υπόθεση, επισημαίνει: «Ο Αουλακί δεν ανέλαβε δράση μέχρι τον Νοέμβριο. Η υπόθεση δεν αφορά ολιγωρία των υπηρεσιών πληροφοριών. Οι Υεμενίτες δεν πίστευαν ότι ο Αουλακί έχει ενεργοποιηθεί, ενώ η αποφυγή αποστολής στρατευμάτων αποτελούσε πάγια τακτική της Ουάσιγκτον για τα μουσουλμανικά κράτη».

Εκ των υστέρων, η προσεκτικότερη μελέτη της δραστηριότητας του Αουλακί και του Χασάν, μας φαίνεται σήμερα επιβεβλημένη. Ουδέποτε θα μάθουμε, όμως, εάν τέτοιες ενέργειες θα αποθάρρυναν τον Χασάν. Οσο για τον Αουλακί, αξιωματούχοι δηλώνουν ότι βρίσκεται πλέον σε κατάλογο καταζητούμενων τρομοκρατών των ΗΠΑ.

Τέλος, είναι λογικό να απαιτείται η έγκριση του Εθνικού Συμβουλίου Ασφάλειας για τη διενέργεια δυνητικά θανατηφόρας επιχείρησης εναντίον Αμερικανού πολίτη, όπως του Αουλακί; Η απάντησή μου είναι Ναι. Οι αυστηροί κανόνες που ίσχυαν το 2009 -και συνεχίζουν να εφαρμόζονται- είναι θεμιτοί και χρήσιμοι. Η χρήση θανατηφόρας βίας πρέπει πάντα να συνοδεύεται από αυστηρό έλεγχο, ιδιαίτερα όταν αφορά Αμερικανούς υπόπτους.

Τα ερωτήματα τύπου «τι θα γινόταν αν...» για την Υεμένη είναι απογοητευτικά, ιδίως όταν λειτουργούν ως υπενθύμιση της τεράστιας ευθύνης των υπηρεσιών πληροφοριών, που καλούνται να λάβουν αποφάσεις ζωής ή θανάτου, βασισμένες σε ελλιπείς πληροφορίες και με καταστροφικές συνέπειες σε περίπτωση σφάλματος. Αυτό που χρειαζόταν, όπως όλοι βλέπουν σήμερα, ήταν η εξασφάλιση αξιόπιστων πληροφοριών τον περασμένο Οκτώβριο, που θα έθεταν τις αναγκαίες νομικές βάσεις για την ανάληψη δράσης.

Έντυπη Καθημερινή